Yadigar Aygün yadigaraygun93@gmail.com
Ped fiyatları almış başını giderken, bazı kadın grupları KDV indirimi istiyor, bazıları da ücretsiz olması doğrultusunda kampanya yürütüyor. Konunun önemine binaen bu mücadele içinde yer alan Merve Havalı ve İrem Kayıkçı ile görüştük. “Milyonlarca kadın, hijyenik pedlere ve kişisel bakım ürünlerine ulaşamıyor. Hijyenik ped başta olmak üzere zorunlu ve temel ihtiyaç olarak tanımladığımız ürünlerdeki KDV oranının indirilmesinden öte, bu ürünlerin ücretsiz ve kolay erişilebilir olması gerekiyor.” diyorlar.
Giderek artan ekonomik kriz, her gün gelen zamlar ile birlikte milyonlarca kadın, hijyenik pedlere ve kişisel bakım ürünlerine ulaşamıyor. Hijyenik pedlerde ve kişisel bakım ürünlerinden alınan yüzde 18 Katma Değer Vergisi(KDV) yüzde 8’e düşürülse de bu ürünler fahiş fiyatlara satılıyor. Türkiye’de kadınlar, hijyenik ped ve kişisel bakım ürünleri alamadıkları için sağlıkları tehdit altında.
ABD’nin bazı eyaletlerinde, İngiltere ve İskoçya’da kız öğrencilere hijyenik kadın malzemeleri ücretsiz veriliyor. Yeni Zelanda’da geçtiğimiz yıl yoksullukla mücadele kapsamında tüm okullarda ücretsiz regl ürünleri dağıtılması için karar alındı. Yeni Zelanda, 2024 yılına kadar sürecek bu uygulama için 18 milyon dolar bütçe ayırdı.
Hijyenik pedlerin ve kişisel bakım ürünlerinin neden ücretsiz olması gerektiğini bu konuda kampanyalar örgütleyen Özgür Genç Kadın üyesi Merve Havalı ve Mor Dayanışma Üyesi İrem Kayıkçı ile konuştuk.
Krizin faturası kadınlara kesiliyor
Özgür Genç Kadın üyesi Merve Havalı, ekonomik krizin giderek derinleştiğine dikkat çekerek kadın yoksulluğunun arttığını vurguladı. Havalı, Türkiye’de kadınların, hijyenik ped, tampon ve diğer kişisel ürünlere ulaşamadığının altını çizdi. Havalı, “Ekonomik kriz olsun ya da olmasın, kapitalist sistemin yapısal bir parçası olarak kadın yoksulluğu genç kadınlar başta olmak üzere tüm kadınları etkiliyor. Ev içi emek ile eşitsiz, güvencesiz ücretli emek kıskacında kadınlar yoksulluğa hapsediliyor. Günümüzde ise gittikçe derinleşen ekonomik kriz koşullarıyla birlikte kadınlar daha da yoksullaşıyor. Ekonomik krizin faturası kadınlara kesilmek isteniyor. Erkek devlet ve sermaye, kadınların en temel ihtiyaçlarından biri olan hijyenik pede ve diğer ürünlere erişimi neredeyse imkansız hale getiriyor. Pek çok kadın hijyenik pede erişmekte gerçek bir zorluk yaşıyor. Etiketler her gün artarak değişirken üniversiteli genç kadınların bursları, işçi genç kadınların maaşları ise yerinde sayıyor. Üniversiteli genç kadınlar ya her ay KYK kredilerinin yüzde 10’unu hijyenik pede ayırmak zorunda kalıyor ya da sağlıklarını tehdit eden daha ucuz alternatiflere yöneliyorlar” dedi.
Başka temel ihtiyaçlardan kısılıyor
Havalı, hijyenik ped ve kişisel bakım ürünlerinin fahiş fiyatlara satıldığını belirtti. Artan ekonomik kriz ile birlikte kadınların satın alma gücünün giderek düştüğünü vurgulayan Havalı, kadınların yaşadığı maddi sorunlara şu sözlerle dikkat çekti; “İşçi, işsiz, liseli ve üniversiteli genç kadınlar başta olmak üzere kadınlar, temel ihtiyacımız hijyenik pede ve kişisel bakım ürünlerine ulaşmakta büyük sıkıntılar yaşıyorlar. Bugün kadınlar, hijyenik pede erişim için bütçelerinde ciddi ayarlamalar yapmak zorundalar. Toplumsal hayata kesintisiz katılım için zorunlu ve temel bir ihtiyaç olan hijyenik pede erişmek için kadınlar başka temel ihtiyaçlarından kısıtlamalar yapmak zorunda kalıyorlar. Bu durumda daha az ped kullanmaya çalışmak, örneğin değiştirme sıklığını azaltmak zorunda kalmak ya da ucuz alternatifleri aramak gibi yöntemler karşımıza çıkıyor. Bunların da kadınların sağlığını tehdit ediyor” diye konuştu.
Ped lüks değil temel ihtiyaç
Havalı, Hijyenik ped ve kişisel bakım ürünlerindeki KDV’nin düşürülmesinin ekonomik sorunlara çözüm olmadığının altını çizerek hijyenik ped ve kişisel bakım ürünlerinin ücretsiz olması gerektiğini vurguladı: “Hijyenik ped başta olmak üzere zorunlu ve temel ihtiyaç olarak tanımladığımız bu ürünlerdeki KDV oranının yüzde 1’e indirilmesinden öte, bu ürünlerin ücretsiz ve kolay erişilebilir olması gerekiyor. Tüm kadınların hijyenik ped ve diğer zorunlu kişisel bakım ürünlerine sorunsuzca erişmesinin tek çözümü budur. Hijyenik pede erişim kadınlar için bireysel çözümü olabilecek bireysel bir sorun değil. Aksine, erkek egemenliği, devlet ve sermaye üçgeninde doğan ve ancak kadın özgürlük mücadelesinin yükseltilmesiyle kazanılabilecek bir temel hak. KDV indirimi kadın hareketinin bir kazanımı olsa da, hijyenik pedin temel ve zorunlu bir ihtiyaç oluşunun tanınmasını, ücretsiz ve erişilebilir dağıtımının yapılmasını kazanmak gibi bir vizyonla mücadelemizi yükseltmeliyiz. Bu çizgide, kadın hareketinin bir parçası olarak genç kadın hareketi de bir süredir ücretsiz ped hakkı için çeşitli kampanyalar düzenliyor. Özgür Genç Kadın olarak biz de “Ped Lüks Değil Temel İhtiyaç” şiarıyla çeşitli kitle çalışmaları yürütmekteyiz” diye konuştu.
Milyonlarca kadın pede ulaşamıyor
Mor Dayanışma Üyesi İrem Kayıkçı’da milyonlarca kadınların hijyenik ped, tampon ve kişisel bakım ürünlerine ulaşmadığını belirtti. Kayıkçı, “Kişisel bakım ürünlerinde KDV yüzde 8’e düşürülse de pek çok kadın hijyenik ped ürünlerine, tamponlara ulaşamıyor. Kişisel bakım ürünlerinin fiyatı en az iki katına çıkmış durumda. Enflasyon oranlarının her gün artmasıyla kişisel bakım ürünlerin fiyatı daha pahalı hale geliyor. TÜİK’in enflasyon oranları hiçbir gerçekliği yansıtmıyor. Geçtiğimiz yıl 5 TL-1O TL arasında satın aldığımız hijyenik pedleri şuan en az 30 TL’ye satılıyor. Kadınların, her ay regl döngüsünde en az bir paket ped kullanması gerekiyor. Çoğu kadın hijyenik pedlere ulaşamıyor. Bu direk sağlık hakkımıza bir saldırıdır. Özellikle eğitim sektöründe çalışan kadınlar, hizmet sektöründe çalışan kadınlar önceden çok rahat bir şekilde kadın dayanışmasıyla birbirimize öğrencilere ped verirken şu anda artık veremez hale geldik. Biz bile hijyenik pedleri zor alır durumdayız.”
Kadın sağlığı tehdit altında
Kayıkçı, hijyenik ped ve kişisel bakım ürünlerine ulaşamamanın kadın sağlığını tehdit ettiğini söyledi. Kayıkçı, “Hijyenik ped satın alınmadığında kadınlar ciddi sağlık problemi yaşıyor. Hijyenik ped lüks değil temel ihtiyaçtır. Hijyenik pedlerinin tamamen ücretsiz olması gerekiyor. Kadınlar, bunun için topyekün mücadele etmelidir. Bu bir sağlık hakkıdır. Bu politik bir talebimiz. Her ay keyfimizden kanamıyoruz. Hijyenik pedlerin ücretsiz ve kolay ulaşılabilir hale gelmesinin hayati bir önemi var. Kitlesel örgütlenmelere ihtiyacımız var” dedi.
Mücadeleyi büyütmeliyiz
Rojzerin Ülper, kadın pedleri fiyatlarının çok yüksek olduğun dikkat çekerek hijyenik ped satın alırken ekonomik olarak zorlandığını dile getirdi. Ülper, hijyen ürünlerinin ücretsiz olması gerektiğini vurgulayarak bunun için örgütlü bir mücadele yürütülmesi gerektiğinin altını çizdi. Ülper, “Aslında pandemi boyunca bile iktidarın yaptığı harcamalar vb düşünülünce, KDV’nin yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesi çok büyük bir iş gibi görünmüyor. Elbette bu iktidarın altın bir tepside sunduğu bir nimet değil; verilen bir mücadelenin, bir talebin ürünü. Ancak hala ülkenin birçok yerinde yoksul kadınların bu ürünlere ulaşamadığı bir durumda pek de geçerliliği yok. Evet, maddi yükü çoğumuz adına hafifleten bir durum. Ancak dediğim gibi, ekonomik krizin etkileriyle de birlikte, hiç de hijyenik olmayan koşullarda hala bu temel ihtiyaçlara ulaşamayan binlerce kadın var. O yüzden var olan kaynakların doğru yere aktarılması, ancak bunun için de taleplerin ve mücadelenin yükseltilmesi şart. Öncelikle şunu belirtelim, bugün elimizde var olan haklarımızın çoğu dünden bugüne verilen mücadelelerin bir ürünü. Bugün KDV’nin yüzde 18’den yüzde 8’e indirildiyse de talebin yükseltilmesi sayesinde. Bir kere şunu belirtmek gerekiyor. Hijyenik ped vb ürünler birer ihtiyaç. Bugün çocuğuna bebek bezi alamadığı için bile intihar eden onlarca insan var. Bu temel hijyen ürünü ihtiyaçların ücretsiz sağlanması başlıca en temel talep olmalı. Bunun için de dün olduğu gibi bugün de ihtiyaçlarımız için mücadeleyi büyütmek ve taleplerimizi haykırmak zorundayız.”
