Necla Akgökçe
Sendikal hareket içinde öne çıkmış kadın sayısı çok azdır. Alman sendika yöneticisi ve sosyalist Emma Ihrer bu kadınlardan biri. Kadınların daha iyi koşullarda çalışması ve meslek sahibi olması için önce kadın birlikleri kurdular. Örgütleri kapatıldı ve yargılandılar. Alman Sendikalar Birliğinin yönetimine giren, sendikalarda ilk kadın komisyonu başkanı olan yine oydu.
Emma Ihrer, 1857 tarihinde o zaman şu anda Polonya toprakları içinde yer alan o zamanki adıyla Silezya’nın Glatz kentinde sıkı Katolik bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gözlerini açtı. Babası ayakkabıcılık yapıyordu. Emma ihrer o zamanlar genç kadınlara önerilen mesleklerden, temizlik işçiliği eğitimi aldı. Genç sayılabilecek bir yaşta eczacı Emanuel İhrer’le evlenerek Berlin’e taşındı. 1881 yılında Berlin’de sosyalistlerin ve feministlerin yer aldığı Frauenhilfsverein für Handarbeiterinnen (Kadın Zanaatçiler için Yardım Birliği) ni kurdu. Alman tarihçi Gisela Notz, Ihrer’in 150. doğum yılı ile ilgili yazmış olduğu makalesinde Kadın Zanaatçiler Birliğini, kadın sendikalarının ilk biçimlerinden biri olarak tanımlar.
Birliğin temel amacı kadın işçilerin çalışma koşullarının düzeltilmesiydi bu doğrultuda çeşitli kampanyalar örgütleyip, eğitimler düzenlediler. Fabrika denetimlerine kadın işçilerin de katılması ile genişletilmesi, çocuk işçi sömürüsüne karşı koruma önlemlerinin geliştirilmesini, kız çocukları için ileri meslek eğitimi hakkı, çamaşır yıkama atölyelerinde işçi sağlığı ve güvenliği, kullanılan teknelerin temizliği derneğin talepleri arasında yer alıyordu.
Sıraladıkları bu talepler nedeniyle dönemin iktidarı tarafından tehlikeli olarak değerlendirilen dernek kapatıldı. Emma Ihrer ve mücadele arkadaşları “ Birlik üyelerinin sadece kadın üyelerden oluşması” nedeniyle cezaya çarptırıldı. Çünkü Prusya dernekler kanununa göre 1908 yılından önce kadınların kamusal alanda cereyan eden hür türlü politik faaliyetlere ve toplantılara katılımı yasaklanmıştı.
Kadın işçi rakip görülüyor
Alman Sosyal Demokrat Partisi’ne de üye olan Emma parti içinde de kadın işçi hakları için mücadele etmeye başladı. Partiye üye olduktan kısa zaman sonra 1883 yılında katıldığı ilk politik toplantıda ortaya atılan kadın işçiler arasında ahlakın nasıl sağlanabileceğine dair bir soruya sıcak ve tereddüt içinde bir sesle “ Fuhuşun artma nedeninin ahlak eksikliği değil fabrikada çalışan kadınların aldığı açlık ücretleri olduğunu” söyleyerek, erkeklerin girmediği tabu bir konuyu gündeme getirmişti. Çünkü o dönemde Almanya’da ev işlerinde ve tekstil fabrikalarında ücretli olarak çalışan kadınların aldığı ücret erkeklerin aldığı ücretin üçte biri kadardı. 19. Yüzyılda geçim nedeniyle fuhuş yapma büyük şehirlerde kitlesel hale gelmişti. Kadın hareketi 1900’lerde bu tabu konuyu ele almaya başladı. Erkek işçiler o zamanlar kadın işçilerin üretiminde çalışmasını kendi işleri için tehdit olarak gördükleri, onları rakip olarak kabul edip, düşük ücretle çalıştırılan kadınların kendilerini işsiz bırakacağını düşündükleri için kadınları bu konuda desteklemiyorlardı. O nedenle Ihrer 1896 yılında yayımlanan Sınıf Savaşında Kadın İşçiler adlı kitapçığının ön sözünde “ İşçiler sefalet ücretlerine ve patronların onları değersizleştirmelerine karşı birlikte dayanışarak mücadele etmek zorundadırlar” diyordu.
Kızlar için mesleki eğitim
Kadın Zanaatçiler Birliğinin kapatılması Ihrer ve arkadaşlarını yıldırmadı. 1885’yılında Berlin’de Gertrude Guillaume-Schack, Marie Hofmann, Pauline Staegemann ile birlikte bu kez Kadın İşçilerin Çıkarlarını Koruma Derneğini kurdular. Derneğe yalnızca kadınlar üye olabiliyordu ve erkekler toplantılara alınmıyordu. Çalışma saatlerinin kısaltılması, gece vardiyasının kaldırılması ve Pazar gününün tatil olması, kadınlar için asgari ücret, işverenlerin kadın işçiyi aşağılamaması gibi konular derneğin talepleri arasında yer alıyordu. İki haftada bir toplanan dernek üyeleri, farklı sektörlerden gelen kadınların oluşturduğu sektör komisyonları çerçevesinde örgütlenmişti. Bu komisyonlar farklı sektörlerde olan biteni anlatıyor, sektörde kadın istatistiklerini tutuyordu. Birlik daha sonra bunları kamuoyuna açıklıyordu. Dernek ücret uyuşmazlıklarında üyelere destek verdiği gibi kız çocukları için mesleki ve bilimsel eğitim konusunda da hükümeti sıkıştırıyordu.
Bu talepler için kademeli olarak grevlere gittikleri de oldu. Çamaşır ve konfeksiyon endüstrisinde alanında kadın işçilerin ücretleri çok düşüktü. Dikiş ipliğini işveren vermiyor bu iplikler kadın işçiler tarafından alınıyordu. İngiltere’den gelen dikiş ipliğinin gümrük vergileri artırılmıştı, dernek bunun düşürülmesi işçilerin ucuz ipliğe kavuşması için ülke çapında bir imza kampanyası düzenledi, eyleme destek büyüktü. Hükümet gümrük vergisi indirmek zorunda kaldı. Bu derneğin başarısıydı.
Ücret eşitliği en mühimi
Dernek konfeksiyon, nakış, temizlik işleri alanındaki ücret eşitsizliğini ve düşük ücretleri uzun çalışma saatlerini ve işçi sağlığı, kalitesiz malzemeleri, gösteren çeşitli istatistikler yayınlıyor, bu da kamuoyunda büyük tartışmalara yol açıyordu.
Bu nedenle binlerce kadının üye olduğu dernek, “sınıfsal nefreti körüklediği” gerekçesiyle kapatıldı, Ihrer ve arkadaşları hakkında soruşturma açıldı ve hapse konuldu. Hayatı soruşturmalarla geçiyordu.
1889 yılında Clara Zetkin’le birlikte Paris’te yapılan 2. Enternasyonal’in kuruluş kongresine Alman delegasyonu ile katıldı. Burada Zetkin’le birlikte kadın işçileri sendikalara çekerek üye olmasını sağlamak amacıyla delegelerin yapması gereken çalışmalar üzerine bir sunum gerçekleştirdiler. Bu kongrede 1. Mayıs’ın uluslar arası dayanışma ve mücadele günü olmasına da karar verildi.
Emma Ihrer ve arkadaşları kadın işçinin hakları için mücadele vermeye devam ettiler fakat bu kez kadın derneği değil daha esnek bir örgütlenme olan bir kadın ajitasyon komisyonu oluşturdular. 1890’da ilk işçi kadın dergisi olan Arbeiterin’i kurdu. 1892 yılında bu dergi Gleicheit (eşitlik) ismini aldı ve editörlüğünü ise Clara Zetkin üstlendi. 1890 yılında Alman Sendikalar Birliğinin ilk kongresinde yönetime seçildi, yönetimde tek kadın vardı. Sendika ve parti kongrelerinde kadınların çalışma ve meslek sahibi olma haklarını savundu, kadınların sendikal harakete dahil edilmesi için canla başla çalıştı.
Evişçileri Sendikası
Bu arada propaganda ve ajitasyon için onlarca yazı yazdı, küçük broşürler çıkardı. Son olarak 1893’de açtıkları Kadın Eğitimini Destekleme Derneği de polis tarafından kapatıldı.
1900 yılında Berlin’de çamaşırhanelerinde çalışan kadın işçiler greve gitti. Emma bu grev için Alman Ticaret Mahkemesine kadar çıkarak kadınların haklarını başarıyla savundu. 2500 kadının büyük bir dayanışma ile sürdürdüğü grev neticesinde kadınların ücretleri yükseldi.
1903’te kurulan Alman Çiçek Endüstrisi Sendikasında yönetime geldi 1904 yılında ise sendika bünyesinde kurduğu kadın komitesini yönetti. 1909’da ise Alman Evişçileri Sendikasının kurulması çalışmalarında da en ön sırada yer aldı. Ihrer 8 Ocak 1911 yılında Berlin de yaşamını yitirdi.
Kaynak: Gisela Notz www.vsp-vernetzt.de http://library.fes.de/fulltext/bibliothek/00148/00000598.html
