DİSK, depremin yaralarını sarmak için çalışma hayatı, iş ve gelir güvencesi, sosyal güvenlik, barınma ve eğitim alanlarında acilen alınması gereken sosyal politika önlemlerine dair önerilerini açıkladı. Çalışma hayatı ve sosyal politika alanında çalışan bilim insanları ve uzmanların katkılarıyla hazırlanan bu öneriler arasında, depremzede kadın ve çocuklara yönelik özel önlemler de yer alıyor.
Kadınların, çocukların, göçmenlerin, yaşlıların ve diğer kırılgan grupların deprem felaketinden daha olumsuz etkilendiklerine dikkat çekilen açıklamada, bu nedenle bu gruplara yönelik özel önlemlerin hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor. Bu özel önlemlerin, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin daha da derinleşmemesi, yaşanan felaketin yaralarının sarılması için elzem olduğuna vurgu yapılıyor.
Afet sonrası çalışmaların toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifiyle organize edilmesi, devlet tarafından sağlanacak maddi ve manevi destek ile hizmetlerden hiçbir ayrım gözetilmeksizin tüm depremzedelerin erişiminin sağlanması gerektiğinin altı çiziliyor.
Kadın görevliler olmalı
Açıklamada, kadın ve çocuklar için önerilen sosyal politika önerileri şöyle:
*Kamu hizmetleri eşitsiz ve korunması gereken grupları odağına alarak yeniden organize edilmelidir.
Hâlihazırda var olan kamu hizmetleri (il ve ilçe sağlık müdürlükleri ile sosyal hizmet merkezleri vb.) afet döneminde kadın ve çocuklar başta olmak üzere eşitsiz ve korunması gereken grupları merkezine alarak yeniden organize edilmelidir.
*Depremzedelere yönelik hizmet sunumunda kadın görevlilerin olması gereklidir.
Sadece erkek görevlilerden oluşan ekiplerin sunduğu hizmetlere kadınların erişiminde toplumsal ve kültürel faktörler gibi nedenlerle eksiklikler yaşanabileceği unutulmamalıdır.
*Deprem sonrası tüm sağlık malzemesi ve hijyen ürünleri ücretsiz ve düzenli olarak dağıtılmalıdır.
Tüm sağlık malzemesi, hijyen ürünleri ve menstrüel ürünlerin ücretsiz dağıtımı organize edilmelidir. Kadın hastalıkları riskine karşı kadınların sağlık kontrollerinin yapılması gereklidir. Afet sonrası yapılan tüm tedavi masrafları ve ilaç temini, sigorta tarafından ücretsiz olarak karşılanmalıdır. Tuvalet, temiz su, temizlik malzemeleri depremzedelere ulaştırılmalıdır.
Uygun yerlerde sığınaklar açılmalı
*Deprem sonrası kurulan yaşam alanları kadın ve çocuk depremzedeler için güvenli olmalıdır.
Deprem sonrası kurulan geçici barınma merkezlerinin (çadır kentler vb.) özellikle kadın ve çocuk depremzedeler için güvenli olmasına özen gösterilmelidir. Kurulan yaşam alanlarında şiddet, taciz ve istismarın önlenmesi için özel önlemler alınmalıdır. Yaşanan aksaklıklar ve depremin yıkımı göz önüne alındığında kadınlara yönelik aile içi şiddetin önlenmesine ilişkin çeşitli politikalara ihtiyaç vardır. Kadına yönelik şiddet vakalarında kadınların güvenliğini sağlamak üzere uygun yerlerde sığınaklar açılmalıdır.
*Deprem felaketi sonrası artacak bakım ihtiyacı kadınların üzerinden alınmalıdır.
Deprem sonrası kurulan geçici yaşam alanlarında var olan koşullar, yaşamın idamesi, yaşlı ve çocuk bakımı gibi dışarıdan hizmet alımı yapma koşullarının ortadan kalkması ile toplumsal cinsiyet rollerine hızlı bir dönüş söz konusu olacaktır. Bu nedenle deprem sonrası çocuk, yaşlı, engelli bakımı ve beslenme ihtiyaçları kamusal alanda hızlıca düzenlenmelidir. Kreş ve benzeri olanakların yanı sıra yaşlı ve engelli bakım merkezleri oluşturulmalıdır.
“Afet dönemlerinde kadınlar, işgücü piyasalarından uzaklaşma ve dışlanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Kadınların iş yükünün eşitsiz bir biçimde arttığı göz önünde bulundurularak çalışma hayatındaki ücretli kadınlara yönelik özel önlemler alınmalıdır.“
Ücretli çalışan kadınlara yönelik özel önlemler
*Deprem bölgesindeki çocuklara yönelik destek hizmetleri acilen oluşturulmalıdır.
Çocukların gündüz vakit geçirip sosyalleşebilecekleri alanların yaratılması, çocukların ruh sağlığı ve gelişmeleri açısından önemli katkı sağlayabileceği gibi, kadınların çocuk bakım emeğini bir ölçüde hafifletecektir.
*Çalışma hayatındaki kadın depremzedelere yönelik özel önlemler alınmalıdır.
Afet dönemlerinde kadınlar, işgücü piyasalarından uzaklaşma ve dışlanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle kadınların iş yükünün eşitsiz bir biçimde arttığı göz önünde bulundurularak çalışma hayatındaki ücretli kadınlara yönelik özel önlemler alınmalıdır. İşe alım süreçlerinde kadınlara öncelik verilmelidir.
*Deprem sonrası artacak yoksulluk nedeniyle çocukların uğrayabilecekleri şiddet ve istismara yönelik özel önlemler alınmalıdır.
Sosyal hukuk kurallarına aykırı biçimde çocukların çalıştırılması, dilendirilmesi, başka kişilere verilmesi, ev ve bakım hizmetleri gördürmek amacıyla başka aile yanlarına yerleştirilmesi, evlendirilmeleri gibi ekonomik, cinsel ve sosyal yönden istismar edici uygulamalara karşı önlem alınmalı, çocuklar takip edilmelidir.
İşten çıkarma yasağı getirilmeli
Deprem bölgelerinde yaklaşık 2 milyon işçinin bulunduğu belirtilen açıklamada, kamu çalışanları, kendi hesabına çalışanlar, esnaf ve çiftçilerle birlikte çok geniş bir çalışan nüfusun da depremden ciddi biçimde etkilendiğine dikkat çekiliyor. Açıklamada, çalışma hayatı, iş ve gelir güvencesi ve sosyal güvenlikle ilgili şu politika önerileri de yer alıyor:
*Depremzedelere yaşamlarını sürdürmek ve yeniden kurabilmek için doğrudan veya dolaylı çeşitli kamusal destekler sağlanmalıdır.
*Depremzedelerin elektrik, su, doğalgaz ve iletişim fatura borçları silinmelidir. Depremzedeler bu hizmetlerden bedelsiz yararlanmalı, depremzedelerin vergi borçları ile kredi kartı ve ihtiyaç, konut ile taşıma kredi borçları silinmelidir.
*Depremde hayatını kaybedenlerin hak sahiplerine prim ödeme ve çalışma süresi koşulları aranmaksızın ölüm aylığı bağlanmalıdır.
*Deprem sebebiyle meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenler prim ve sigorta süresi şartı aranmaksızın malul sayılmalı ve malullük sigortasından aylık bağlanmalıdır.
*Depremden zarar görmüş işçilerin korunması için derhal işten çıkarma (fesih) yasağı getirilmelidir.
*Depremzede işsizler işsizlik ödeneğinden ön koşul aranmaksızın yararlanmalıdır.
*Deprem nedeniyle işten ayrılmak isteyen depremzedelerin kıdem tazminatı ödenmelidir.
*Afetle mücadele kapsamında yeni istihdam yaratılmalı ve işverenlere afetzede çalıştırma yükümlülüğü getirilmelidir.
*Enkaz kaldırma çalışmaları sırasında işçi sağlığı ve halk sağlığı kurallarına uyulmalıdır.
Açıklamanın tamamı için tıklayın.
Fotoğraf: Bahar Gök
